05. Glorie en Verval - Basa wordt koning over de tien stammen
1 Koningen 16
In het derde jaar van de regering van Asa, koning van Juda, wordt Basa koning over de tien stammen. Dit zijn weer twee van die koningen die wij makkelijk door elkaar halen. Basa kiest de stad Tirsa als zijn hoofdstad.
Ook nu geeft God deze koning Basa ruim de tijd om afstand te nemen van de zonden die het volk pleegt met de gouden kalveren die zij aanbidden. Hoewel Basa zijn voorganger had gedood en zijn familie had uitgeroeid, heeft hij kennelijk niets geleerd op moreel vlak. Hij blijft, net als zijn voorganger Jerobeam, God en Zijn profeten afwijzen. Ondanks het feit dat Basa nu vierentwintig jaar de kans krijgt om het volk Israël terug te voeren naar de Schepper God, blijft hij volharden in de zonden.
Nog eenmaal stuurt God een waarschuwing naar hem en het volk. Nu is het de profeet Jehu – niet te verwarren met de latere generaal van Israël – de zoon van Chanani, die een zeer ernstige boodschap brengt. Jehu zegt:
“Ik heb u verhoogd uit het stof,” zegt de HERE. “Ik heb je tot koning gemaakt over Mijn volk. Maar je hebt niet geluisterd. Je hebt gewandeld op dezelfde weg als het huis van Jerobeam. Je hebt Mijn volk verleid en doen zondigen. Daardoor heb je Mij beledigd. Hierdoor zullen de plagen die over het huis van Jerobeam zijn gekomen ook over jouw huis komen. Het zal geheel worden weggevaagd. Als iemand van je nakomelingen in de stad sterft, zullen de honden hem opeten. Sterft een van je nakomelingen op het veld, dan zullen de vogels hun gebeente afknagen.”
Steeds verder verwijderd van Gods wet
Steeds verder dwaalden de koningen van Israël af van de wetten die God hen gegeven had. Dat niet alleen, ook het gewone volk trokken zij met zich mee in de zonden van het aanbidden van de afgoden. Toch was het licht van Gods Geest onder het volk en zijn koning nog niet geheel gedoofd. Er was nog steeds een handvol gelovigen die de lamp van het ware geloof brandend hielden. Er waren nog steeds gelovigen die volgens het gebod van God driemaal per jaar naar Jeruzalem trokken op de grote feesten, om zich voor de Schepper neer te buigen en Hem hun offers te brengen. Ook de besnijdenis werd onverminderd uitgevoerd. Hierdoor zagen de inwoners van het tienstammenrijk zich nog steeds als kinderen van Abraham en daardoor als het uitverkoren volk.
Waarheid plus leugen is dodelijk
Wij zijn nu in een periode beland in de geschiedenis van Israël waarin veel verwarring heerst. De ware, oprechte gelovigen hebben het zwaar. De aanbidding van zon, maan en sterren staat centraal in het meergodendom van het volk. De zon wordt vereerd als Baäl, de ‘mangod’. Alle kracht en vruchtbaarheid wordt hem toegerekend. Hij is zeker geen nieuwe god. Het is wel zo dat hij, samen met zijn gemalin Astarte (de maan) en hun kinderen (de sterren), al sinds onheuglijke tijden het wereldbeeld van de mensen bepaalde. Dit waren tenminste goden die je kon zien. Van die God die in Jeruzalem zou wonen, moest je maar geloven dat Hij bestond.
Het was dan ook niet meer dan logisch dat deze Baäl (de zon) een eigen dag voor aanbidding kreeg toegewezen. Dat moest dan maar de dag zijn waarop God het licht op deze duistere aarde liet schijnen: de eerste dag van de scheppingsweek. Het was toch ook veel makkelijker, want alle andere volken aanbaden de zon ook. Zo kwam er tenminste een beetje harmonie. Nu vielen zij niet meer zo op onder de volken door een afwijkende rustdag. Ze geloofden echt nog wel dat er een God was die hen uit Egypte had geleid. Al die wonderen waarvan hun vaderen vertelden, zouden wel gedeeltelijk op waarheid berusten. Maar het kon toch geen kwaad om God en Zijn aanbidding een beetje aan te passen aan de moderne tijd?
Dan was daar nog die toch wat saaie eredienst op de sabbat. Altijd maar weer die oude psalmen van David en consorten. Nee, daar kreeg je de jeugd niet in mee. Die moderne liedjes uit Babel konden best, met misschien een wat aangepaste tekst, dienen voor de God van Israël.
Zo ging het in Israël van kwaad tot erger. Het volk en zijn koning beseften nauwelijks dat zij al zo ver van de waarheid waren afgedwaald. Zij waren en bleven nakomelingen van Abraham, Isaak en Jakob. Dat zij een beetje rekkelijk waren in hun geloofsbeleving kon toch geen kwaad? Zo voelden de tien stammen zich ver verheven boven die ‘fundamentalisten’ in Juda, met hun wetten, inzettingen en verordeningen. Zij waren immers vrij van al die wetten?
Wie herkent Jezus nu nog?
Toen Jezus geboren werd, waren er maar weinig van Zijn volk die in Hem de beloofde Messias zagen. Ook zij waren door de eeuwen heen stap voor stap van het ideaal van God vervreemd. Zo ver zelfs, dat zij riepen dat de moordenaar Barabbas de voorkeur genoot.
Maar hoe is dat nu in de laatste tweeduizend jaar gegaan? Is het niet zo dat het begrip van het verlossingsplan van God in de middeleeuwen totaal is verdwenen? Twaalfhonderdzestig jaar werden de ware gelovigen door een politiek-religieuze macht vervolgd en ter dood gebracht. Gelukkig riep God in Zijn genade Maarten Luther en andere aan God gewijde mannen op om een reformatie te bewerkstelligen. Zij zetten Jezus weer op de plaats die Hem toekwam.
Maar waar het de bedoeling van God was om te blijven hervormen, tot al het licht uit de Bijbel als een helder vuur zou schijnen, daar verflauwde dat licht na een aantal jaren. Men stopte alle energie in onderlinge twisten over pietluttigheden. Uiteindelijk bleef er van dat protest tegen de wandaden van Rome niets meer over. Men viel uiteen in honderden kleine genootschappen. De contrareformatie, geleid door de jezuïeten, had zijn doel bereikt. Het werd zo erg dat een figuur als moeder Teresa ook in protestantse kerken als een soort heilige werd gezien. Steeds luider klinkt de roep om eenheid onder de kerken. Home to Rome is het devies. Maar waar is Jezus en Zijn leer in dit alles?
Piet Westein
P.S. Ik ben benieuwd of er nog een rechtvaardige koning gaat heersen in dit van God afgedwaalde volk van Israël. Of misschien komt er wel een krachtige profeet, waar het volk en zijn koning wél naar zullen luisteren. Zolang God de moed niet opgeeft, doe ik dat ook niet.